Η κυβέρνηση των ΗΠΑ ενισχύει το εμπάργκο κατά της Κούβας και απειλεί την εθνική κυριαρχία Κούβας και Βενεζουέλας (Νόμος Χέλμς-Μπάρτον)

της Νατάσας Τερλεξή

Η Ουάσιγκτον δεν έχει συγχωρέσει ποτέ τον κουβανικό λαό για το θράσος του να διεκδικήσει την ανεξαρτησία του και να ακολουθήσει τον σοσιαλιστικό δρόμο.

Ο πόλεμος ενάντια στην Κουβανική Επανάσταση του 1959 διεξάγεται, μεταξύ άλλων (απόπειρες στρατιωτικής επέμβασης, τρομοκρατικές ενέργειες και σαμποτάζ κ.ά.) και με τον μακροβιότερο οικονομικό, εμπορικό και χρηματοπιστωτικό αποκλεισμό στην ιστορία.Η θηλιά του δολοφονικού αποκλεισμού μετατρέπει σε σισύφειο άθλο τον αγώνα του κουβανικού λαού για ανάπτυξη. Και όμως, η κυβέρνηση Τραμπ μόλις έσφιξε τη θηλιά αυτή ακόμα περισσότερο, ενεργοποιώντας το Άρθρο 3 του Νόμου Χελμς-Μπάρτον τέλη Απρίλη 2019 (βλ. πιο κάτω).

Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στη Βενεζουέλα στις 30 Απρίλη, Η Ουάσιγκτον εντείνει ασφυκτικά τον οικονομικό της πόλεμο, στοχεύοντας στην ανατροπή της κυβέρνησης του Προέδρου Νικολάς Μαδούρο. Ταυτόχρονα κλιμακώνει τις οικονομικές πιέσεις κατά της σοσιαλιστικής Κούβας με νέα σκληρά μέτρα, ως «τιμωρία» για την αλληλεγγύη που εξακολουθεί να προσφέρει στη Βενεζουέλα.Χειροπιαστή ένδειξη της αλληλεγγύης αυτής είναι οι πάνω από 20.000 Κουβανοί διεθνιστές εθελοντές που παρέχουν υπηρεσίες στους τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης και του αθλητισμού κ.ά. Πρόσφατα, στις 10 Μάη, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε βαριές κυρώσεις σε δύο εφοπλιστικές εταιρείες που μεταφέρουν πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα προς την Κούβα. Πάγωσαν τους όλους τους λογαριασμούς που διατηρούσαν οι εταιρείες αυτές στις ΗΠΑ. 

Στις 10 Μάη, η επαναστατική κυβέρνηση της Κούβας έχει πάρει σειρά μέτρων για να αντιμετωπίσει τις μειώσεις στις εισαγωγές πετρελαίου, μεταξύ άλλων, αυξάνοντας τα τρόφιμα που μοιράζονται στον πληθυσμό με το δελτίο.

Επιπλέον δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, πέρα από τα νέα μέτρα στο μέτωπο του οικονομικού πολέμου, αξιωματούχοι των ΗΠΑ δηλώνουν ότι η άμεση στρατιωτική επέμβαση παραμένει «μία από τις επιλογές που βρίσκονται στο τραπέζι» ενάντια στη Βενεζουέλα και Έχουν απειλήσει την Κούβα με την επιβολή ενός «ολικού αποκλεισμού», με τη χρήση του πολεμικού ναυτικού των ΗΠΑ.

Τι είναι ο Νόμος Χέλμς-Μπάρτον;

• Ο νόμος Χελμς-Μπάρτον (Helms-Burton Act) βρίσκεται σε ισχύ από το 1996, θεσμοθετήθηκε επί προεδρίας Κλίντον και κωδικοποιεί τον αποκλεισμό κατά τις Κούβας,ενισχύοντας τη διεθνή του διάσταση. Πρόκειται για μια άμεση επίθεση κατά της κυριαρχίας της Κούβας και κατά του πολιτικού και κοινωνικού της συστήματος.

• Απαρτίζεται από 4 Άρθρα.

- Το Άρθρο 1 απευθύνεται στην ενίσχυση της διεθνούς εφαρμογής του αποκλεισμού και των οικονομικών κυρώσεων κατά της Κούβας

-  Το Άρθρο 2 ορίζει ένα σχέδιο πολιτικής «μετάβασης» στην Κούβα και επέμβασης των ΗΠΑ στο μέλλον της χώρας.

- Το Άρθρο 3 ορίζει ότι πρέπει να προστατεύονται όσα άτομα ισχυρίζονται ότι στην Κούβα εθνικοποιήθηκαν ή απαλλοτριώθηκαν περιουσιακά τους στοιχεία – ακόμα και άτομα που τη δεδομένη στιγμή δεν ήταν πολίτες των ΗΠΑ.Άρα ορίζει μια σειρά κανονισμών που περιλαμβάνουν τη δυνατότητα να γίνονται αγωγές σε δικαστήρια των ΗΠΑ σε βάρος οργανισμών ή ατόμων που «διακινούν» αυτά τα περιουσιακά στοιχεία. Από το 1996 μέχρι σήμερα αναστελλόταν η εφαρμογή της συγκεκριμένης διάταξης που δίνει τη δυνατότητα προσαγωγής σε δίκη όσων επωφελούνται από τα εθνικοποιημένα αυτά περιουσιακά στοιχεία.

- Το Άρθρο 4 απαγορεύει την είσοδο στις Ηνωμένες Πολιτείες στους διαχειριστές των οργανισμών που «διακινούν» ή διαχειρίζονται εθνικοποιημένη ή απαλλοτριωμένη περιουσία, και στις οικογένειές τους.

• Συνολικά ο Νόμος Χελμς-Μπάρτον στοχεύει στη διεθνοποίηση του μονόπλευρου αποκλεισμού των ΗΠΑ κατά της Κούβας. Αυτό γίνεται με την επιβολή κυρώσεων ενάντια σε τρίτες χώρες, προκειμένου να διακόψουν τις επενδυτικές και οικονομικές τους σχέσεις με την Κούβα και να υποχρεώσουν τα κυρίαρχα αυτά κράτη να συμμορφωθούν στη θέληση των Ηνωμένων Πολιτειών.

• Με αυτή την έννοια, ο Νόμος Χελμς-Μπάρτον επιδιώκει την κατάργηση του δικαιώματος οποιασδήποτε χώρας να εθνικοποιεί και να απαλλοτριώνει περιουσιακά στοιχεία ξένων υπηκόων. Εμποδίζει κάθε χώρα να καθορίζει η ίδια τους όρους αποζημίωσης με κυρίαρχο τρόπο και σύμφωνα με τη διεθνή νομοθεσία.

• Σκοπός του Νόμου Χελμς-Μπάρτον είναι η επιβολή κυβέρνησης τα αρεσκείας της στην Κούβα, η επαναφορά της κυριαρχίας των ΗΠΑ στο νησί καθώς και η ενσωμάτωσή του στη γεωπολιτική της στρατηγική.Ο στόχος του στραγγαλισμού της Κουβανικής Επανάστασης και του αφανισμού του σοσιαλισμού υπήρξε κοινός για 12 διαφορετικές διακυβερνήσεις στον Λευκό Οίκο.

Για ποιο λόγο εφαρμόζεται σήμερα το Άρθρο 3 του Νόμου Χελμς-Μπάρτον;

• Τον Γενάρη του 2019, το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ ανακοίνωσε την απόφασή του να αναστείλει την ισχύ του Άρθρου 3 για μόνο 45 μέρες, αντίθετα με την ισχύουσα πρακτική από το 1996, όπου οι Πρόεδροι κάνουν χρήση του δικαιώματος που τους δίνει το εκτελεστικό τους αξίωμα και ανέστελλαν την εφαρμογή του κάθε έξι μήνες.Τελικά στις 17 Απρίλη ήρθε η ανακοίνωση ότι το Άρθρο 3 μπαίνει σε ισχύ για πρώτη φορά.

• Οι νομικές επιθέσεις που προβλέπει το Άρθρο 3 πλήττουν τους ξένους επενδυτές στην Κούβα. Έχουν στόχο να περιορίσουν περαιτέρω τις εμπορικές συναλλαγές, μέσω του φόβου ενδεχόμενης δικαστικής προσβολής. Έτσι ενισχύεται ο αποκλεισμός, παραβιάζεται το διεθνές δίκαιο και τα συμφέροντα τρίτων χωρών.

• Με την εφαρμογή του Άρθρου 3, κάθε Κουβανός και Κουβανή και κάθε κοινότητα θα αντιμετωπίσουν την πιθανότητα αγωγών σε δικαστήρια των ΗΠΑ που προσβάλλουν την ιδιοκτησία των σπιτιών όπου μένουν, των σχολείων που παρακολουθούν τα παιδιά τους, τις πολυκλινικές όπου τους παρέχεται ιατρική φροντίδα και τη γη όπου έχουν χτίσει τους συνοικισμούς τους.

• Τελικά αποσκοπεί στην αρπαγή του πλούτου της χώρας, τις υποδομές, την καλλιεργήσιμη γη, τις βιομηχανίες, τους ορυκτούς πόρους, τις ενεργειακές δυνατότητες και τις βάσεις πάνω στις οποίες αναπτύσσονται οι επιστήμες και η τεχνολογία και παρέχονται υπηρεσίες στον πληθυσμό.

• Ήδη υποβλήθηκαν οι δύο πρώτες αγωγές που πλήττουν τους νευραλγικούς τομείς του τουρισμού και της ενέργειας.

- Η πρώτη μήνυση υποβλήθηκε στις 2 Μάη από πολίτες των ΗΠΑ σε βάρος της εταιρείας κρουαζιέρων Carnival Corp., στη βάση ότι τα πλοία της χρησιμοποιούν προβλήτες και ακίνητα που ανήκαν στις οικογένειά τους όταν έγινε η επανάσταση.

- Πάλι στις 2 Μάη, η ExxonMobil Corp. Κατέθεσε αγωγή ενάντια σε δύο κουβανικές εταιρείες για τα διυλιστήρια και τα πρατήρια βενζίνης που εθνικοποιήθηκαν το 1960. Ο πετρελαϊκός κολοσσός απαιτεί πάνω από 280 εκατομμύρια δολάρια.

Οικονομικός πόλεμος και «καθεστωτική αλλαγή»

Πάνω στις βασικές αντιλήψεις του Νόμου Χελμς-Μπάρτον πάτησαν οι εφαρμοστικοί νόμοι που ονομάστηκαν Σχέδιο Μπους επί ΠροεδρίαςΤζωρτζ Γ. Μπους το 2004 και 2006. Είναι σημαντικό ότι πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σχέδιο «καθεστωτικής αλλαγής», που προέβλεπε την ανατροπή της επαναστατικής κυβέρνησης της Κούβας, βάσει ενός συγκεκριμένου σχεδίου, για να σβηστεί και το παραμικρό ίχνος σοσιαλισμού, για την επαναφορά του καπιταλιστικού συστήματος στην Κούβα και τη διαμόρφωση των συνθηκών που θα επέτρεπαν τελικά την προσάρτηση της χώρας στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Μάλιστα, το Σχέδιο Μπους προβλέπει την ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών υγείας και της εκπαίδευσης ως μέτρα μιας «μεταβατικής κυβέρνησης», την εξάλειψη του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, την επιστροφή των εθνικοποιημένων περιουσιών σε πολίτες των ΗΠΑ και σε Κουβανούς που έχουν έκτοτε αποκτήσει υπηκοότητα ΗΠΑ. Τέτοια μέτρα θα κατέστρεφαν τις κοινωνικές κατακτήσεις του κοινωνικού συστήματος της Κούβας.

Το πακέτο μέτρων που συγκροτούν το Σχέδιο Μπους και το Άρθρο 3 του Νόμου Χελμς-Μπάρτον είναι ανοιχτά επεμβατικό στα εσωτερικά της Κούβας και ενθαρρύνουν την αντεπαναστατική ανατρεπτική δράση. Σηματοδοτούν την πρόθεση των Ηνωμένων Πολιτειών να προάγουν τους λεγόμενους αντιφρονούντες, να αυξήσουν τις παράνομες ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, να προκαλέσουν ασφυξία στην οικονομία, να διαδίδουν προπαγάνδα σχετικά με την υποτιθέμενη στρατιωτική απειλή που εκπροσωπεί η Κούβα και να εντείνουν τις εκστρατείες τους διεθνώς με στόχο να πλήξουν ανεπανόρθωτα το διεθνές κύρος της κουβανικής κυβέρνησης.

Η σημερινή κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει δημιουργήσει μια Ομάδα Εργασίας (Taskforce) για τη διεύρυνση της πρόσβασης στο διαδίκτυο, στοχεύοντας στην ενθάρρυνση της δημιουργίας μιας διόδου αποσταθεροποίησης, όπως σχεδίαζαν και οι προκάτοχοί της, διοχετεύοντας εκατομμύρια δολάρια για τον σκοπό αυτό.

Τα σχέδια της κυβέρνησης των ΗΠΑ για μια «μεταβατική κυβέρνηση» στην Κούβα, τα οποία διαφαίνονται σε όλο αυτό το πλέγμα νομοθεσιών, επανεμφανίζονται σήμερα με πρόθεση να εφαρμοστούν στην Κούβα και στη Βενεζουέλα.

 Ολόκληρος ο Νόμος Helms-Burton (αγγλικά)