Γραφείο Υψηλού Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα
Αξιότιμη Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα,
Απευθυνόμαστε σε σας, σχετικά με την επανεξέταση του θέματος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όσον αφορά την Κούβα. Αυτό που ενώνει τους υπογράφοντες αυτής της επιστολής είναι η πίστη μας στα ανθρώπινα δικαιώματα και η αφοσίωσή μας στην υπεράσπιση και διεύρυνση αυτών των δικαιωμάτων. Με αυτό ακριβώς το πνεύμα απευθυνόμαστε στην Επιτροπή.
1) Τα ανθρώπινα δικαιώματα ξεκινούν με την φροντίδα για τον άνθρωπο.
α) Τυφώνας Ίρμα
Πιστεύουμε ότι η πρόσφατη καταστροφή που προκλήθηκε από τον τυφώνα Ίρμα σε πολλά νησιά της Καραϊβικής, καθώς και στην πολιτεία της Φλόριντα των ΗΠΑ, αποτελεί ένα καλό θέμα για να θέσουμε αρχικά την άποψή μας.
Ο Κυβερνήτης Ρικ Σκοτ της Φλόριντα έδωσε οδηγίες εκκένωσης της Πολιτείας από τα 6.3 εκατομμύρια των κατοίκων της, ώστε να αποφύγουν τη ζώνη καταστροφής του τυφώνα. Όμως, προετοίμασε η πολιτεία της Φλόριντα το πώς θα εκκενωθούν 6,3 εκατομμύρια άνθρωποι; Πως θα μεταφερθούν; Που θα βρουν κατάλυμα; Πως θα καλύψουν τις ανάγκες τροφής και φροντίδας; Όχι. Οι άνθρωποι αυτοί αφέθηκαν να προστατευτούν μόνοι τους. Αυτοί που μπορούσαν, έφυγαν. Και όσοι δεν είχαν τη δυνατότητα έμειναν αναγκαστικά να αντιμετωπίσουν την θηριώδη δύναμη αυτού του τυφώνα. Φυσικά, οι πλούσιοι δεν είχαν κανένα πρόβλημα να εκκενώσουν την περιοχή. Η φτωχή εργαζομένη στο καθαρισμό όμως με τα τρία της παιδιά δεν είχε που να πάει. Κι αν ήταν τόσο τυχερή ώστε να βρει κάποιο δωμάτιο ξενοδοχείου, έμεινε εγκλωβισμένη στην 14ωρη κυκλοφορική συμφόρηση και με τα βενζινάδικα να έχουν ξεμείνει από καύσιμα, καθώς η καταιγίδα επιτιθόταν σε αυτήν και την οικογένειά της.
Όλο αυτό θα έπρεπε να συγκριθεί με τον τρόπο που η Δημοκρατία της Κούβας χειρίστηκε την ίδια καταιγίδα. Πάνω από 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι εκκενώθηκαν με οργανωμένο τρόπο, τους παραχωρήθηκε κατάλυμα και τροφή από την ίδια την κυβέρνηση και τους οργανισμούς που τους κάλεσαν να φύγουν από την περιοχή τους. Κανείς δεν αφέθηκε να προστατευτεί μόνος του και κανείς δεν έμεινε πίσω.
Για εμάς, αυτή η αντίθεση στην εμπειρία των απλών ανθρώπων δείχνει, με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο, την αξία που η κάθε κοινωνία δίνει στην ανθρώπινη ζωή και επομένως, στα ανθρώπινα δικαιώματα. Το να έχεις νόμους που διακηρύττουν ίσα δικαιώματα και ελευθερίες για όλους απέχει πολύ από το να είναι επαρκές από μόνο του. Τα λόγια πρέπει να συμπίπτουν με τις πράξεις. Η κοινωνία πρέπει να συμπεριφέρεται σαν να ενδιαφέρεται πραγματικά, πρέπει να δείχνει την ανθρωπιά της. Γι’ αυτό και είναι αρκετά διαφωτιστική, η σύγκριση της κουβανικής εμπειρίας με αυτήν του μεγαλύτερου και πλουσιότερου έθνους, που χτυπήθηκε επίσης από τον τυφώνα. Ο τυφώνας Ίρμα έδειξε ποιος από τους δύο τύπους κοινωνίας ενδιαφέρεται πραγματικά. Για την δική μας αντίληψη, η σοσιαλιστική Κούβα πέρασε μακράν τις εξετάσεις, ενώ η καπιταλιστική Φλόριντα κόπηκε.
β) Επιδημία Έμπολα
Η επιδημία του ιού Έμπολα που χτύπησε αρκετές από τις χώρες της Δυτικής Αφρικής το 2014 αποτελεί άλλο ένα σημαντικό παράδειγμα, που δείχνει το ενδιαφέρον για την ανθρωπότητα, ακριβώς όπως το είδαμε και στον τυφώνα Ίρμα.
Ποια ήταν η ανταπόκριση της Κούβας στην επιδημία; Το Κουβανικό Κράτος και οι αξίες που το εμπνέουν, διευκόλυνε και οργάνωσε μαζικές αποστολές εθελοντών γιατρών και ιατρικού προσωπικού. Εκατοντάδες εθελοντές γιατροί και βοηθητικό ιατρικό προσωπικό πήγε στις χώρες που είχαν πληγεί περισσότερο από την επιδημία. Ποια ήταν η απάντηση της Ουάσιγκτον; Έστειλε στρατιωτικό προσωπικό.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Πρέπει κανείς να εξετάσει τη συμπεριφορά του ιατρικού προσωπικού της Κούβας. Επέδειξαν αλτρουισμό και κουράγιο υψηλού επιπέδου. Αυτό φαίνεται από τις πράξεις του κουβανού γιατρού Φέλιξ Μπαές, ο οποίος μολύνθηκε από τον ιό Έμπολα, όταν έτρεξε να βοηθήσει μια ασθενή που έπεσε στο πάτωμα. Όταν άλλοι γιατροί ήταν αρκετά απασχολημένοι με το να ανησυχούν για τον εαυτό τους και τον προστατευτικό ρουχισμό, εκείνος έτρεξε στην ασθενή και της παρείχε ιατρική βοήθεια, βάζοντας στην άκρη τους δικούς του φόβους. Έτσι κόλλησε και τον ιό.
Η Κούβα παρέχει 50.000 ιατρικό προσωπικό σε όλο τον κόσμο, βοηθώντας με αυτόν τον τρόπο να επέλθει κάποια ισορροπία στην ιατρική φροντίδα, στις πιο φτωχές και απομακρυσμένες περιοχές της υφηλίου. Η Κούβα δεν έχει ζητήσει κανένα αντάλλαγμα γι’ αυτό. Μπορούν να συγκριθούν οι άλλες χώρες, έστω και στο ελάχιστο με αυτό; Νοιάζεται άραγε η πλειοψηφία των γιατρών τους;
Πρέπει να αναρωτηθούμε τι είδους κοινωνία είναι αυτή που παράγει ανθρώπους με τέτοιο αλτρουισμό και σε τόσο μεγάλο αριθμό, όπως κάνει η Κούβα. Οπωσδήποτε, δεν μπορεί να είναι μια κοινωνία που δεν ενδιαφέρεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Και θέτουμε ξανά το ερώτημα: μπορεί μια κοινωνία να θεωρείται πως πραγματικά ενδιαφέρεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα, χωρίς να κάνει ότι περνά από το χέρι της για να διατηρήσει και να ανεβάσει το επίπεδο της ανθρώπινης ζωής, και μάλιστα, ξεκινώντας από τους πιο φτωχούς του κόσμου;
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα ακόμα που θα μπορούσαμε να αναφέρουμε, όμως τα δύο που αναφέραμε παραπάνω είναι αρκετά για να στηρίξουν την άποψή μας. Η Κούβα έχει επιδείξει το ενδιαφέρον της για την ανθρωπότητα, όχι μόνο μέσα στο ίδιο της το σπίτι, αλλά επίσης και στο εξωτερικό, που είναι ακόμα πιο σημαντικό.
Όταν η Κουβανική επανάσταση έχει εξασφαλίσει επιτυχώς, δουλειά για όλους, υγεία για όλους, παιδεία για όλους, κατοικία για όλους, τότε αυτό αποτελεί, ντε φάκτο, νομοτέλεια για τα πρωταρχικά θεμέλια μιας κοινωνίας με μέριμνα για τους πολίτες της, μιας ανθρώπινης και πραγματικά δημοκρατικής κοινωνίας.
2) Λαϊκή Εξουσία
Οι θεσμοί διακυβέρνησης, ξεκινώντας από το κοινοτικό/δημοτικό επίπεδο έως και το ανώτερο επίπεδο της κυβέρνησης, βασίζονται στην Λαϊκή Εξουσία.
Στον καπιταλιστικό κόσμο συχνά χρησιμοποιείται το επιχείρημα ότι στην Κούβα δεν υπάρχουν ελεύθερες εκλογές. Ωστόσο, σε καμία άλλη χώρα του κόσμου δεν υπάρχει το ίδιο επίπεδο συμμετοχής, ανταλλαγής επιχειρημάτων και συζήτησης όπως στην Λαϊκή Εξουσία, ξεκινώντας μάλιστα από το επίπεδο της γειτονιάς. Οι εκπρόσωποι εκλέγονται από το λαό και για το λαό. Καμιά χρηματοδοτημένη εκλογική εκστρατεία, ούτε και κομματική ιδιότητα παίζει κανένα ρόλο στις εκλογές. Ο κάθε υποψήφιος δεν προβάλλεται περισσότερο ή λιγότερο από άλλους. Κανένα κόμμα, συμπεριλαμβανομένου και του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας, δεν προτείνει κανέναν υποψήφιο. Επίσης, ο αντιπρόσωπος/εκπρόσωπος που εκλέγεται μπορεί να απομακρυνθεί από το αξίωμά του οποιαδήποτε στιγμή από τους ψηφοφόρους του, αν δεν εκπληρώνει τις επιταγές των εκλεκτόρων του, δηλαδή των γειτόνων του που τον εξέλεξαν, ή αν είναι ανεπαρκής προς τα καθήκοντά του.
Στον υπόλοιπο κόσμο, αυτός ο οποίος διαθέτει χρήματα, έχει πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες εκλογής από έναν αγρότη. Στα χαρτιά υπάρχει ισότητα στο δικαίωμα εκλογής, στην πράξη όμως, όχι. Αυτή δεν είναι η περίπτωση της Κούβας. Στην πραγματικότητα, είναι πεποίθησή μας ότι η Κούβα είναι η μοναδική χώρα όπου όλοι οι πολίτες έχουν πράγματι ίσα δικαιώματα πρόσβασης στην εκλογική διαδικασία.
Δηλώνουμε με βεβαιότητα ότι στην Κούβα πραγματοποιούνται ελεύθερες και δημοκρατικές εκλογές. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι υπάρχει μια μαζική και συνεχής συμμετοχή από την συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού, σε αντίθεση με την πλειοψηφία άλλων χωρών, όπου ο πληθυσμός αποξενώνεται από αυτή τη διαδικασία, όπου λίγοι θέτουν υποψηφιότητα και ακόμα λιγότεροι ψηφίζουν. Και αυτό συμβαίνει μια φορά κάθε 4 – 5 χρόνια.
β) Οι μαζικές οργανώσεις
Τα συνδικάτα, οι γυναικείες οργανώσεις, οι οργανώσεις και οι συνεταιρισμοί των μικρών καλλιεργητών, οι πολιτιστικές ενώσεις και οργανώσεις των καλλιτεχνών, οι Επιτροπές Υπεράσπισης της Επανάστασης και άλλοι οργανισμοί συνενώνουν στους κόλπους τους εκατομμύρια απλών κουβανών, οι οποίοι θέτουν και αντιμετωπίζουν τα προβλήματα που υπάρχουν στην κοινωνία τους και συμμετέχουν για να τα λύσουν.
Σε καμία άλλη χώρα του κόσμου δεν υπάρχει τέτοιο επίπεδο συμμετοχής στη συζήτηση και δράση για ζητήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία. Αυτό το νόημα δεν έχει η δημοκρατία;
Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, έχουμε ζήσει μαζικές επιθέσεις στους μισθούς των εργαζομένων και τις κοινωνικές παροχές. Οι οργανώσεις μας, τα συνδικάτα μας έχουν περιθωριοποιηθεί, έχουν δεχθεί επιθέσεις. Σε πολλές επιχειρήσεις η ιδιότητα του μέλους του συνδικάτου έχει αποτελέσει αιτία απόλυσης, προκειμένου να κάνουν τους εργάτες να μη μιλούν. Στην πραγματικότητα, πιθανότατα αυτό συμβαίνει και σε ολόκληρη την καπιταλιστική Ευρώπη.
Στην Κούβα, τα συνδικάτα έχουν αποφασιστικό λόγο (αν όχι τον πιο αποφασιστικό) στα ζητήματα των συνθηκών εργασίας, στους μισθούς, καθώς και στις αποφάσεις της κυβέρνησης. Το κουβανικό Κράτος ενθαρρύνει την οργάνωση στα συνδικάτα. Περίπου ένα εκατομμύριο εργαζόμενοι συμμετέχουν στην διαδήλωση της Εργατικής Πρωτομαγιάς στην Αβάνα, δείχνοντας έτσι τη δύναμη και την οργάνωσή τους.
Ενώ στην Ελλάδα οι αγρότες χάνουν τη γη τους, εξαιτίας της «ελεύθερης αγοράς» (χαμηλές τιμές προϊόντων, υψηλό κόστος παραγωγής, πληρωμή τόκων από δάνεια στις τράπεζες), στην Κούβα το εισόδημα του αγρότη είναι εγγυημένο. Η γη τους είναι εγγυημένη, οι τόκοι από πιστώσεις στην τράπεζα είναι αμελητέοι και η Ένωση Μικρών Καλλιεργητών έχει αποφασιστικό λόγο στις αποφάσεις του κράτους.
Δηλώνουμε με βεβαιότητα ότι οι μαζικές οργανώσεις, αυξάνοντας το επίπεδο συμμετοχής των απλών πολιτών, εργατών και αγροτών, αυξάνουν το επίπεδο της σύγχρονης δημοκρατίας στην Κούβα.
γ) Ο στρατός, η αστυνομία και οι εδαφικές δυνάμεις της πολιτοφυλακής
Ένα από τα τεστ οποιασδήποτε δημοκρατικής κοινωνίας είναι η χρήση των κρατικών δυνάμεων ασφαλείας. Εδώ στην Ελλάδα, παρά τις δημοκρατικές μας παραδόσεις (που κερδήθηκαν με πικρούς αγώνες από τον εργαζόμενο λαό), κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών της οικονομικής κρίσης, η αστυνομία χρησιμοποιήθηκε ενάντια στους εργαζόμενους που απλά απαιτούσαν να κρατήσουν τη δουλειά τους και το μισθό τους, όπως έγινε με την 11μηνη απεργία των εργατών της Ελληνικής Χαλυβουργίας, το 2011-2012.
Υπάρχει έστω και ένας εργαζόμενος που να τραυματίστηκε ενώ διαμαρτυρόταν, κατά τη διάρκεια της ακόμα πιο σοβαρής κρίσης που αντιμετώπισε η Κούβα κατά την Ειδική Περίοδο, όταν έχασε περίπου το 80% του εξωτερικού της εμπορίου; Προκαλούμε τον οποιονδήποτε έχει να παρουσιάσει παραδείγματα αστυνομικής επιβολής ενάντια σε εργαζόμενους ή αγρότες στην Κούβα.
Και ακόμα πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι περίπου ένα εκατομμύριο κουβανοί εργαζόμενοι, αγρότες και νεολαία είναι μέλη στις Εδαφικές Δυνάμεις Πολιτοφυλακής. Στην πραγματικότητα, μιλάμε για μια ένοπλη δύναμη πολιτών, που δημιουργήθηκε με εθελοντές από τα εργοστάσια, τα αγροκτήματα, τα ορυχεία, τους υπαλλήλους γραφείων, τους γιατρούς, τους φοιτητές και άλλους. Δηλώνουμε με βεβαιότητα ότι ο κουβανικός λαός είναι οπλισμένος. Ο κουβανικός λαός διαθέτει κατάλληλη εκπαίδευση και απεριόριστη πρόσβαση σε όπλα, προκειμένου να υπερασπιστεί την ανεξαρτησία του, την κυριαρχία και το σύνταγμά του. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, δεν μπορούμε να πάρουμε στα σοβαρά κανέναν από όσους ισχυρίζονται ότι οι κουβανοί καταπιέζονται από ένα δικτατορικό καθεστώς. Επίσης δηλώνουμε με βεβαιότητα ότι, αυτό είναι πράγματι το πιο δημοκρατικό μέτρο, διότι τα όπλα δεν αποτελούν προνόμιο κάποιου ειδικού σώματος επιβολής, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον της πλειοψηφίας.
Συμπερασματικά:
Οι βασικοί κατήγοροι της Κούβας προέρχονται από τον καπιταλιστικό κόσμο. Κατηγορούν την Κούβα για έλλειψη ελευθερίας. Αυτό που πραγματικά εννοούν, είναι ότι δεν μπορούν να έχουν αυτό που θεωρούν ως «δικαίωμα» τους «από το Θεό», να εκμεταλλεύονται δηλαδή άλλους ανθρώπους για τα δικά τους ατομικά κέρδη. Το πρόβλημά τους είναι ότι η Κούβα δεν είναι καπιταλιστικό κράτος, αλλά εργατικό κράτος. Ναι, είναι αλήθεια ότι αυτή η ελευθερία δεν υπάρχει στην Κούβα! Και εμείς επικροτούμε την έλλειψη μιας τέτοιου είδους ελευθερίας, ως πρόοδο προς τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία.
Δηλώνουμε με βεβαιότητα ότι η Σοσιαλιστική Κούβα αποτελεί πράγματι έναν φάρο για τις αξίες της ανθρωπότητας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας.
Οι απόψεις που εκφράζουμε εδώ δεν είναι απλά το αποτέλεσμα αναφορών και άρθρων που έχουμε διαβάσει σχετικά. Είναι, επίσης, το αποτέλεσμα δεκάδων επισκέψεων και αυτοπτών μαρτύρων από τα μέλη και τους φίλους του συλλόγου μας, για πάρα πολλά χρόνια. Ότι αναφέρουμε εδώ, είναι ότι έχουμε δει. Εάν όχι, τα συγκεκριμένα παραδείγματα που καταδεικνύουμε παραπάνω, κάποια ακριβώς παρόμοια. Σας ευχαριστούμε πολύ για την ευκαιρία που μας δίνετε να απευθυνθούμε σε εσάς για ένα τόσο σημαντικό θέμα. Ελπίζουμε ότι η συνεισφορά μας θα είναι χρήσιμη για τη μελέτη του θέματος εκ μέρους σας.
Μετά τιμής,
Πολιτιστικός Σύλλογος «Χοσέ Μαρτί», Αθήνα
Hasta La Victoria Siempre, Αθήνα
La Red Solid@ria Griega (δίκτυο μπλόγκερ), Αθήνα
Ελληνοκουβανικός Σύνδεσμος Φιλίας και Αλληλεγγύης Καλαμάτας, Καλαμάτα
Σύλλογος Διάδοσης της Μαρξιστικής Σκέψης «Γιάννης Κορδάτος», Αθήνα
Εκδόσεις Διεθνές Βήμα, Αθήνα
