της Μαρίας Καϋμενάκη
Μιλώντας για τον ηγέτη της κουβανικής επανάστασης Φιντέλ Κάστρο, αλλά και γενικότερα για το κουβανέζικο επαναστατικό κίνημα θα πρέπει να δούμε τις ιστορικές καταβολές του , τα προβλήματα και τα διλλήματα που αντιμετώπισε , τις ιδεολογικές επιδράσεις που δέχτηκε, με λίγα λόγια να δούμε το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο γεννήθηκε, αναπτύχθηκε και μεγαλούργησε, τις προσωπικότητες που το επηρέασαν και που αναδείχθηκαν μέσα από αυτό.
Σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου του Φιντέλ Κάστρο η Κούβα είχε το προνόμια να είναι το λίκνο ενός από τους πιο εκπληκτικούς στοχαστές που έχουν γεννηθεί σε αυτό το ημισφαίριο: του Χοσέ Μαρτί.
Η επίδραση του μεγάλου πολιτικού, διανοούμενου και ποιητή Χοσέ Μαρτί πάνω στο ιστορικό γίγνεσθαι της Αμερικής γενικά και της Κούβας ειδικά, ήταν καθοριστική. Ο Χοσέ Μαρτί με τις ιδέες του, με την αγωνιστική του στάση, με το επαναστατικό του ήθος, επέδρασε ουσιαστικά πάνω στους λαούς της Λατινικής Αμερικής που αγωνίζονταν ενάντια στην ισπανική αποικιοκρατία, με τις μελέτες τα άρθρα του και το λογοτεχνικό του έργο επηρέασε σημαντικά την προοδευτική διανόηση . Και επιδρά.
Ας δούμε όμως ποιός ήταν αυτός ο άνθρωπος που το πορτρέτο του, στα συνέδρια του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας βρίσκεται δίπλα στα πορτρέτα των Μαρξ Ένγκελς Λένιν. Ποιος είναι αυτός ο Απόστολος όπως τον αποκαλεί ο Φιντέλ Κάστρο που τόσο συχνά συναντάμε στις ομιλίες του Κάστρο, του Γκεβάρα και άλλων επαναστατών.
Ο Χοσέ Χουλιάν Μαρτί Περέζ γεννήθηκε στην Αβάνα στις 28 Ιανουαρίου του 1853 από Ισπανούς γονείς.
Σε ηλικία 16 ετών συλλαμβάνεται εξ αιτίας μιας επιστολής του που βρέθηκε στο σπίτι του κατά την διάρκεια έρευνας.
Καταδικάζεται σε 6 χρόνια καταναγκαστικά έργα. Οι αλυσίδες στα καταναγκαστικά έργα θα σακατέψουν τα πόδια αλλά θα ατσαλώσουν την ψυχή του.
Μετά από προσπάθειες των γονιών του θα εξοριστεί στην Ισπανία. Στην Ισπανία θα σπουδάσει φιλοσοφία , λογοτεχνία και δίκαιο. Αργότερα θα φύγει για το Παρίσι. Στο Παρίσι η άγρια τρομοκρατία της γαλλικής κυβέρνησης προσπαθεί να σβήσει τις μνήμες της Κομμούνας.
Αρχίζει η οδύσσεια του. Νέα Υόρκη, Μεξικό, Γουατεμάλα, Μεξικό. Στο Μεξικό δημοσιεύει ποιήματα, μεταφράσεις και γράφει το θεατρικό έργο ΑΜΠΝΑΛΑ, στο οποίο καταγγέλλει τη δουλεία. Στο Μεξικό θα γνωρίσει και θα συνδεθεί με το ινδιάνικο στοιχείο. Εκεί θα συνειδητοποιήσει πως χωρίς την συμμετοχή των αυτόχθονων πληθυσμών στο απελευθερωτικό κίνημα δεν μπορεί να υπάρξει ανεξαρτησία.
Στη Γουατεμάλα εργάζεται ως καθηγητής φιλολογίας. Επιστρέφει για λίγο στην Κούβα (μόλις έχει τελειώσει ο δεκαετής πόλεμος, η πρώτη φάση του αγώνα για ανεξαρτησία), αναγκάζεται όμως πάλι να φύγει γιατί κατηγορείται από τις αρχές για συνομωσία κατά της ισπανικής αποικιοκρατίας και εξορίζεται ξανά στην Ισπανία.
Από το 1880 μέχρι το 1895 θα ζήσει κυρίως στις ΗΠΑ. Για ένα μικρό χρονικό διάστημα θα ζήσει στη Βενεζουέλα. Στη Βενεζουέλα θα γνωρίσει τις επαναστατικές παραδόσεις του Σιμόν Μπολιβάρ.
Για τον Μπολιβάρ μπορεί να μιλήσει κανείς όταν έχει ένα βουνό για βήμα ή όταν στέκεται ανάμεσα σε αστραπές και κεραυνούς ή με μια αρμαθιά ελεύθερους λαούς στη χούφτα και με την τυραννία αποκεφαλισμένη στα πόδια του.
Επιστρέφοντας στις ΗΠΑ για να συνεχίσει τον αγώνα για την ανεξαρτησία της Κούβας θα γράψει:
Είμαι παιδί της Αμερικής, σ’ αυτήν οφείλω την ύπαρξή μου.
Και αλλού θα βροντοφωνάξει:
Πατρίδα μου είναι η ανθρωπότητα.
Στις ΗΠΑ ο Χοσέ Μαρτί θα γνωρίσει το τέρας (το βορειοαμερικάνικο κεφάλαιο) θα το μελετήσει με την νηφαλιότητα ενός επιστήμονα θα το καταγγείλει με το πάθος του επαναστάτη , θα το πολεμήσει.
Κρύβω στο γενναίο στήθος μου
Τον πόνο που μου το πληγώνει:
Ο γιός ενός λαού σκλαβωμένου…
Και σκλαβωμένος λαός για τον Χοσέ Μαρτί δεν είναι μόνο ο λαός της Κούβας, Είναι οι εργάτες της Αμερικής , είναι οι μετανάστες που έρχονται χιλιάδες από την Ευρώπη αναζητώντας μια θέση στον ήλιο και καταλήγουν να ζούν μέσα στην εξαθλίωση.
Την δεκαετία του 1880 ο Χοσέ Μαρτί εργάζεται ως ανταποκριτής σε εφημερίδες της Λατινικής Αμερικής, Υπηρετεί ως πρόξενος της Ουρουγουάης, της Παραγουάης και της Αργεντινής.
Είναι μια συγκλονιστική δεκαετία για την Αμερική και για τον κόσμο ολόκληρο.
Από την μια ο τραπεζικός κολοσσός του Μόργκαν γίνεται παντοδύναμος συγχωνεύοντας το χρηματιστικό κεφάλαιο με το βιομηχανικό, οι Φρίκ και Κάρνεγκι φτιάχνουν ένα κατακόρυφο τραστ στη βιομηχανία του χάλυβα και ο Τζον Ροκφέλερ ιδρύει το πρώτο μονοπώλιο , την ΣΤΑΝΤΑΡΤ ΟΙΛ ΚΟΜΠΑΝΗ. Ο Χοσέ Μαρτί με την διορατικότητα του μεγάλου ηγέτη βλέπει πως τα επόμενα βήματα όλων αυτών των κόμπανη θα είναι η επέκταση τους στις χώρες την νότιας Αμερικής, χώρες πλούσιες σε πρώτες ύλες, σε αγροτικά προϊόντα σε φυσικές καλλονές. Και η πιο κοντινή χώρα μετά το Μεξικό είναι η Κούβα.
Και ενώ η οικονομική ανάπτυξη ήταν θεαματική, το ίδιο θεαματική ήταν και η κοινωνική αθλιότητα του κόσμου της εργασίας. Οι μισθοί ήταν εξευτελιστικοί, η μέση εργάσιμη μέρα ήταν 14 με 18 ώρες, η οικονομική κρίση του 1883-85 αυξάνει την ανεργία, η τρομοκρατία στις εργατογειτονιές οργιάζει.
Ο αγώνας ανάμεσα στους καπιταλιστές και τους εργάτες βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη… Οι εργάτες έχουν συνενωθεί σε μια κολοσσιαία ένωση που ονομάζεται Ιππότες της εργασίας.
Ο Μαρτί γράφει με θαυμασμό και υπερηφάνεια για το εργατικό συνδικάτο που έχει το ρομαντικό όνομα ΕΥΓΕΝΕΣ ΚΑΙ ΙΕΡΟ ΤΑΓΜΑ ΤΩΝ ΙΠΠΟΤΩΝ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ και το οποίο συσπείρωνε στις γραμμές του εκατοντάδες χιλιάδες λευκούς και μαύρους εργαζόμενους από διαφορετικούς κλάδους καθώς επίσης και γυναίκες.
Στο ίδιο άρθρο ο Χοσέ Μαρτί μιλάει για την αναγκαιότητα και την δύναμη της ενότητας, της οργάνωσης και της αλληλεγγύης .
Τα σωματεία των εργατών συνευρίσκονται και δημιουργούν δεσμούς μεταξύ τους κατά τρόπο πρωτόφαντο..
Ο αγώνας θα είναι τέτοιος που θα συγκινήσει και θα αναστατώσει το Σύμπαν.
Και πράγματι ξεκινάει ο αγώνας που συγκίνησε και αναστάτωσε το σύμπαν, ο αγώνας για το 8ωρο, με κάλεσμα για πανεθνική απεργία και συγκέντρωση της εργατικής τάξης την πρωτομαγιά του 1886.
Ο Χοσέ Μαρτί θα ζήσει τα συγκλονιστικά γεγονότα της Πρωτομαγιάς στο Σικάγο .
Θα γράψει δύο χρονικά για να διαδώσει την αλήθεια και να ενημερώσει την κοινή γνώμη,. Ο Μαρτί βλέπει τον αγώνα με ταξικά κριτήρια, πονά για την κατάσταση της εργατικής τάξης, οργίζεται με την αδικία, την πολεμά.
Τα χλωμά παιδικά πρόσωπα, τα ισχνά από την πείνα παιδιά στις εξαθλιωμένες εργατογειτονιές της Αμερικής , οι απελπισμένες μανάδες δεν διαφέρουν σε τίποτα από τα υποσιτισμένα παιδιά της Κούβας και τις φτωχές βασανισμένες μανάδες τους.
Βάσανα . ποιος τολμά να πει
Πως έχω εγώ βάσανα;…
Εγώ ξέρω για ένα μεγάλο πόνο
Ανάμεσα στα βάσανα τα ανείπωτα:
Η σκλαβιά των ανθρώπων
Είναι η μεγάλη δυστυχία του κόσμου!
Είμαι παιδί της Αμερικής, σ’ αυτήν οφείλω την ύπαρξή μου.
Και αλλού θα βροντοφωνάξει:
Πατρίδα μου είναι η ανθρωπότητα.
Στις ΗΠΑ ο Χοσέ Μαρτί θα γνωρίσει το τέρας (το βορειοαμερικάνικο κεφάλαιο) θα το μελετήσει με την νηφαλιότητα ενός επιστήμονα θα το καταγγείλει με το πάθος του επαναστάτη , θα το πολεμήσει.
Κρύβω στο γενναίο στήθος μου
Τον πόνο που μου το πληγώνει:
Ο γιός ενός λαού σκλαβωμένου…
Και σκλαβωμένος λαός για τον Χοσέ Μαρτί δεν είναι μόνο ο λαός της Κούβας, Είναι οι εργάτες της Αμερικής , είναι οι μετανάστες που έρχονται χιλιάδες από την Ευρώπη αναζητώντας μια θέση στον ήλιο και καταλήγουν να ζούν μέσα στην εξαθλίωση.
Την δεκαετία του 1880 ο Χοσέ Μαρτί εργάζεται ως ανταποκριτής σε εφημερίδες της Λατινικής Αμερικής, Υπηρετεί ως πρόξενος της Ουρουγουάης, της Παραγουάης και της Αργεντινής.
Είναι μια συγκλονιστική δεκαετία για την Αμερική και για τον κόσμο ολόκληρο.
Από την μια ο τραπεζικός κολοσσός του Μόργκαν γίνεται παντοδύναμος συγχωνεύοντας το χρηματιστικό κεφάλαιο με το βιομηχανικό, οι Φρίκ και Κάρνεγκι φτιάχνουν ένα κατακόρυφο τραστ στη βιομηχανία του χάλυβα και ο Τζον Ροκφέλερ ιδρύει το πρώτο μονοπώλιο , την ΣΤΑΝΤΑΡΤ ΟΙΛ ΚΟΜΠΑΝΗ. Ο Χοσέ Μαρτί με την διορατικότητα του μεγάλου ηγέτη βλέπει πως τα επόμενα βήματα όλων αυτών των κόμπανη θα είναι η επέκταση τους στις χώρες την νότιας Αμερικής, χώρες πλούσιες σε πρώτες ύλες, σε αγροτικά προϊόντα σε φυσικές καλλονές. Και η πιο κοντινή χώρα μετά το Μεξικό είναι η Κούβα.
Και ενώ η οικονομική ανάπτυξη ήταν θεαματική, το ίδιο θεαματική ήταν και η κοινωνική αθλιότητα του κόσμου της εργασίας. Οι μισθοί ήταν εξευτελιστικοί, η μέση εργάσιμη μέρα ήταν 14 με 18 ώρες, η οικονομική κρίση του 1883-85 αυξάνει την ανεργία, η τρομοκρατία στις εργατογειτονιές οργιάζει.
Ο αγώνας ανάμεσα στους καπιταλιστές και τους εργάτες βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη… Οι εργάτες έχουν συνενωθεί σε μια κολοσσιαία ένωση που ονομάζεται Ιππότες της εργασίας.
Ο Μαρτί γράφει με θαυμασμό και υπερηφάνεια για το εργατικό συνδικάτο που έχει το ρομαντικό όνομα ΕΥΓΕΝΕΣ ΚΑΙ ΙΕΡΟ ΤΑΓΜΑ ΤΩΝ ΙΠΠΟΤΩΝ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ και το οποίο συσπείρωνε στις γραμμές του εκατοντάδες χιλιάδες λευκούς και μαύρους εργαζόμενους από διαφορετικούς κλάδους καθώς επίσης και γυναίκες.
Στο ίδιο άρθρο ο Χοσέ Μαρτί μιλάει για την αναγκαιότητα και την δύναμη της ενότητας, της οργάνωσης και της αλληλεγγύης .
Τα σωματεία των εργατών συνευρίσκονται και δημιουργούν δεσμούς μεταξύ τους κατά τρόπο πρωτόφαντο..
Ο αγώνας θα είναι τέτοιος που θα συγκινήσει και θα αναστατώσει το Σύμπαν.
Και πράγματι ξεκινάει ο αγώνας που συγκίνησε και αναστάτωσε το σύμπαν, ο αγώνας για το 8ωρο, με κάλεσμα για πανεθνική απεργία και συγκέντρωση της εργατικής τάξης την πρωτομαγιά του 1886.
Ο Χοσέ Μαρτί θα ζήσει τα συγκλονιστικά γεγονότα της Πρωτομαγιάς στο Σικάγο .
Θα γράψει δύο χρονικά για να διαδώσει την αλήθεια και να ενημερώσει την κοινή γνώμη,. Ο Μαρτί βλέπει τον αγώνα με ταξικά κριτήρια, πονά για την κατάσταση της εργατικής τάξης, οργίζεται με την αδικία, την πολεμά.
Τα χλωμά παιδικά πρόσωπα, τα ισχνά από την πείνα παιδιά στις εξαθλιωμένες εργατογειτονιές της Αμερικής , οι απελπισμένες μανάδες δεν διαφέρουν σε τίποτα από τα υποσιτισμένα παιδιά της Κούβας και τις φτωχές βασανισμένες μανάδες τους.
Βάσανα . ποιος τολμά να πει
Πως έχω εγώ βάσανα;…
Εγώ ξέρω για ένα μεγάλο πόνο
Ανάμεσα στα βάσανα τα ανείπωτα:
Η σκλαβιά των ανθρώπων
Είναι η μεγάλη δυστυχία του κόσμου!
O Μαρτί αν και έζησε πολλά χρόνια στις ΗΠΑ αν και είχε αποκτήσει μια οικουμενική συνείδηση για το πολιτικό γίγνεσθαι με καθαρό ταξικό πρόσημο, την σκέψη του την φλογίζει ο αγώνας για την εθνική ανεξαρτησία της Κούβας. Όλο αυτό το διάστημα της παραμονής του στις ΗΠΑ προσπαθεί να οργανώσει το απελευθερωτική κίνημα. Καταφέρνει να συνενώσει τις διάφορες σκόρπιες οργανώσεις των εκπατρισμένων κουβανών και να ιδρύσει το 1892 το ΚΟΥΒΑΝΙΚΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ με επίσημο δημοσιογραφικό του όργανο την εφημερίδα ΠΑΤΡΙΑ. Σε αυτό συμμετέχουν εκπρόσωποι διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων.
Λίγο πριν την ίδρυση του Κουβανικού Επαναστατικού Κόμματος ο Μαρτί δημοσιεύει το άρθρο Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΑΜΕΡΙΚΗ (1891). Στο άρθρο βάζει τις ιδεολογικές βάσεις πάνω στις οποίες πρέπει να θεμελιωθεί ο αγώνας του κουβανικού λαού, θέτει τους στόχους αυτού του αγώνα και τις μεθόδους.
Είναι καιρός να δώσουμε το παρόν και να πορευτούμε ενωμένα, να πυκνώσουμε τις γραμμές μας όπως οι φλέβες του αργύρου στα ριζά των Άνδεων.
Στηλιτεύει αυτούς που σκύβουν το κεφάλι στον εχθρό για να έχουν προνόμια.
Καταγγέλλει αυτούς που καλλιεργούν την έχθρα και το ρατσισμό :
Οι λαοί πρέπει να τιμωρούν σκληρά όσους υποθάλπουν ανώφελα μίση καθώς και όσους δεν τους λένε έγκαιρα την αλήθεια.
Στο έργο Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΑΜΕΡΙΚΗ ο Μαρτί συνδυάζει τη θεωρητική βάση των ζητημάτων της επανάστασης για την εθνική ανεξαρτησία και κοινωνική δικαιοσύνη, με την πρακτική δραστηριότητα. Απαντά στο αγωνιώδες ερώτημα των προοδευτικών δυνάμεων της Κούβας τι να κάνουμε;
Πρέπει να δημιουργηθεί ένα κοινό μέτωπο με τους καταπιεσμένους, έτσι ώστε να εξασφαλίσουμε ένα νέο σύστημα που να αντιτίθεται στα συμφέροντα και τις συνήθειες διακυβέρνησης των καταπιεστών…
Οι λαοί πρέπει να ζουν σε μια ατμόσφαιρα ελεύθερης κριτικής, γιατί η κριτική είναι υγεία, πάντα όμως όταν γίνεται με μια καρδιά και έναν νου. Να σκύβεις προς τους δυστυχισμένους και να τους σηκώνεις στα χέρια σου!
Με τη φλόγα της καρδιάς μας να βγάλουμε την Αμερική από τον πάγο!
Στο άρθρο ο Μαρτί θίγει και ένα πολύ σοβαρό θέμα. Το ζήτημα της νεοαποικιοκρατίας. Το ζήτημα της επεκτατικής πολιτικής των ΗΠΑ τον απασχόλησε πολύ σοβαρά από νωρίς, ( από το 1890 στην Οικονομική Συνδιάσκεψη των χωρών της Αμερικής στην Ουάσιγκτον όπου πήρε μέρος ως εκπρόσωπος της Ουρουγουάης). Ανησυχεί γι αυτό και προειδοποιεί. Στην Συνδιάσκεψη θα δει ξεκάθαρα τα σχέδια του βορειοαμερικανικού κεφαλαίου για τις χώρες της Λατινικής Αμερικής , σχέδια καταλήστευσης του πλούτου και υποδούλωσης των λαών της.
…ίσως όμως η δική μας Αμερική διατρέχει τώρα έναν άλλον κίνδυνο, που δεν προέρχεται από την ίδια, αλλά από τις διαφορές ως προς την προέλευση, τις μεθόδους και τα συμφέρονται που υπάρχουν ανάμεσα στα δυο τμήματα της ηπείρου..
Λίγα χρόνια πριν (1889) τον είχε απασχολήσει το ίδιο θέμα εξ αιτίας ενός χυδαίου άρθρου σε μία εφημερίδα της Φιλαδέλφεια. Η εφημερίδα της Νέας Υόρκης Evening Post αναδημοσίευσε το άρθρο με διαφορετικό τίτλο- Η ΟΠΤΙΚΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΣΜΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΑΡΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΥΒΑΣ- και με ραφιναρισμένα σχόλια .
Το θέμα είναι πως είτε χυδαία και κυνικά είτε ραφιναρισμένα ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός έθετε και εξέταζε ανοικτά πλέον το ζήτημα της επέκτασης του προς την Λατινική Αμερική .
Ο Μαρτί απάντησε σε αυτά τα άρθρα με ανοικτή επιστολή που δημοσιεύτηκε, με τον τίτλο ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΟΥΒΑΣ(1889).
Στην επιστολή του μιλά για το ήθος του κουβανέζικου λαού, για τις δημιουργικές του δυνάμεις, για την εργατικότητά του, για την αγάπη του στην ελευθερία, για τις θυσίες του, και τους αγώνες του να κατακτήσουν την ανεξαρτησία τους.
Τα επόμενα χρόνια ο Χοσέ Μαρτί εντείνει τις προσπάθειες για την οργάνωση ένοπλης εξέγερσης στο νησί..
Στις 11 Απριλίου του 1895 οι δύο ηγέτες του επαναστατικού κινήματος Χοσέ Μαρτί και Μαξιμος Γκομέζ φτάνουν στην Κούβα και ξεκινούν ένοπλο αγώνα.
Μια μέρα πριν να σκοτωθεί σε μάχη , γράφει στον αγαπητό του φίλο Μανουέλ Μερκάδο.
Πλέον κάθε μέρα κινδυνεύω να δώσω τη ζωή μου για τη χώρα μου και για το καθήκον μου- το καθήκον να εμποδίσουμε έγκαιρα τις Ηνωμένες Πολιτείες, την ώρα που η Κούβα αποκτά την ανεξαρτησία της, να επεκταθούν στις Αντίλλες και επομένως να ορμίσουν με μεγαλύτερη βία στα εδάφη της δικής μας Αμερικής.
Ο Χοσέ Μαρτί σκοτώθηκε στις 19 Μαΐου του 1895, αλλά το αντιιμπεριαλιστικό του πνεύμα , ο οικουμενισμός του, το ήθος και το κύρος ως εμπνευστή και οργανωτή του αγώνα, θα ζήσει, θα γαλουχήσει και θα εμπνεύσει τις επόμενες γενιές.
Το 1898 και ενώ συνεχιζόταν ο ισπανικοκουβανικός πόλεμος οι ΗΠΑ επεμβαίνουν με το πρόσχημα της βοήθειας στην Κούβα.. Μετά την επέμβαση των ΗΠΑ και την ήττα των Ισπανών τα αμερικάνικα στρατεύματα παραμένουν για 4 χρόνια . Αποχωρούν όταν εξασφαλίσουν την κυριαρχία τους βάζοντας μάλιστα στο Σύνταγμα διάταξη που τους επιτρέπει να επεμβαίνουν όταν «πρέπει». . Πότε με δημοκρατίες της μπανάνας , πότε με στρατιωτικές χούντες και πότε με στρατιωτικές επεμβάσεις οι αμερικάνικες εταιρείες θα λεηλατήσουν στην κυριολεξία το πλούτο της Κούβας και των άλλων χωρών της Λατινικής Αμερικής, βυθίζοντας τους λαούς της στη φτώχεια, και στην εξαθλίωση. Κάθε προοδευτική προσπάθεια θα χτυπηθεί αλύπητα.
Ο ιμπεριαλισμός δεν μας άφησε κανέναν παράδεισο.
Μας άφησε κόλαση: Κόλαση φτώχειας, αμάθειας, ένδειας και δυστυχίας.
Την κόλαση της υπανάπτυξης».(Φ. Κάστρο)
Το 1950 ένας νέος εξαιρετικός ρήτορας εμφανίζεται στην πολιτική ζωή της Κούβας με το κόμμα του Κουβανικού Λαού-το κόμμα των Ορθοδόξων- ένα σχετικά συντηρητικό κόμμα.
Είναι ο Φιντέλ Αλεχάντρο Κάστρο Ρους, δικηγόρος γνωστός με το παρατσούκλι δικηγόρος των φτωχών. Δύο χρόνια αργότερα είναι υποψήφιος βουλευτής στις επικείμενες εκλογές, που δεν θα γίνουν όμως λόγω του αμερικανοκίνητου στρατιωτικού πραξικοπήματος του στρατηγού Μπατίστα. Κατά την διάρκεια της δικτατορίας ο Κάστρο ανασυντάσσει μια μικρή ομάδα πατριωτών και αρχίζει να προετοιμάζει την ανατροπή της δικτατορίας.
Στις 26 Ιουλίου του 1953 τα μέλη της ομάδας κάνουν ένοπλη επίθεση στους στρατώνες της Μονκάδα στο Σαντιάγκο της Κούβας. Η ενέργεια κατεστάλη , οι επαναστάτες συλλαμβάνονται, βασανίζονται , κάποιοι εκτελούνται.
Στη δίκη ο Κάστρο θα καταγγείλει τον δικτάτορα Μπατίστα σαν προδότη, θα μιλήσει για τον ηρωισμό των συναγωνιστών του, θα καταγγείλει τα φριχτά βασανιστήρια με τα οποία δολοφονήθηκαν πολλοί σύντροφοι του. Θα μιλήσει για τις παρακαταθήκες που άφησε ο Μαρτί στον Κουβανικό Λαό.
Θα πει μεταξύ άλλων:
Στη διάρκεια των βασανιστηρίων των συντρόφων μας, ο στρατός τους προσέφερε την ευκαιρία να σώσουν τις ζωές τους προδίδοντας την ιδεολογία τους ... Όταν με αγανάκτηση απέρριπταν αυτή την πρόταση, ο στρατός συνέχιζε με τα φρικτά βασανιστήριά του. Αλλά κανείς δεν υπέκυψε. Δεν ακούστηκε κανένα παράπονο, ούτε ζητήθηκε καμία χάρη . Φωτογραφίες οι οποίες δεν λένε ψέματα, δείχνουν τα πτώματα κομματιασμένα…
Διδαχθήκαμε να αγαπούμε και να υπερασπιζόμαστε τη σημαία με το μοναχικό της άστρο και κάθε απόγευμα να τραγουδούμε τους στίχους του Εθνικού μας Ύμνου : ''Το να ζεις αλυσοδεμένος σημαίνει να ζεις στην ατίμωση'' και ''Το να πεθαίνεις για την πατρίδα σου σημαίνει να ζεις παντοτινά!''.
Όλα αυτά τα μάθαμε και δεν θα τα ξεχάσουμε ποτέ, ακόμη και αν σήμερα στη γη μας επιβάλλεται θάνατος και φυλάκιση στους ανθρώπους που εφαρμόζουν στην πράξη τις ιδέες που διδάχτηκαν από τα γεννοφάσκια τους. Γεννηθήκαμε σε μια ελεύθερη χώρα που μας κληροδότησαν οι γονείς μας και καλύτερα να βυθιστεί το νησί στη θάλασσα παρά να συναινέσουμε να είμαστε σκλάβοι οποιουδήποτε.
Φαινόταν ότι ο Απόστολος (ο Χοσέ Μαρτί ) θα πέθαινε στη διάρκεια της εκατονταετηρίδας του. Φαινόταν ότι η μνήμη του θα έσβηνε για πάντα. Τόσο μεγάλη ήταν η προσβολή! Εν τούτοις, είναι ζωντανός δεν πέθανε. Ο λαός του είναι ανυπότακτος. Ο λαός του είναι άξιος. Ο λαός του είναι πιστός στη μνήμη του. Υπάρχουν Κουβανοί που έπεσαν υπερασπιζόμενοι τις πεποιθήσεις του. Υπάρχουν νέοι άνδρες που με μεγαλόπρεπη ανιδιοτέλεια ήρθαν να πεθάνουν πλάι στον τάφο του, δίνοντας το αίμα τους και τις ζωές τους ούτως ώστε να εξακολουθήσει να ζει στην καρδιά του έθνους. Κούβα, τι θα είχες απογίνει αν άφηνες τον Αποστολό σου να πεθάνει;
Και κλείνει την ομιλία του με τη φράση.
Καταδικάστε με. Δεν έχει σημασία. Η Ιστορία θα με δικαιώσει.
Ο Φιντέλ Κάστρο ξεκινάει την πολιτική του δράση από ένα συντηρητικό πολιτικά κόμμα, με βαθύ όμως το αίσθημα της δικαιοσύνης και της αγάπης προς την πατρίδα και το λαό.
Ακριβώς όπως και το ίνδαλμά του ο Χοσέ Μαρτί.
«εάν φτάσαμε στον σοσιαλισμό, αυτό ήταν μέσα από τον Μαρτί», θα πει ο Τσε Γκεβάρα.
Αυτές ακριβώς οι ηθικές αξίες ήταν που καθόρισαν τη στάση ζωής και των δύο και που τους οδήγησαν στην επανάσταση.
Ο Φιντελ Κάστρο καταδικάζεται σε 15ετή κάθειρξη.
Στη φυλακή θα μελετήσει Μαρξ, Λένιν , Χοσέ Μαρτί.
2 χρόνια αργότερα θα αποφυλακιστεί με αμνηστία και θα φύγει για το Μεξικό .Αρχίζει και οργανώνει την ανατροπή του Μπατίστα. Γνωρίζεται με τον αργεντινό Ερνέστο Γκεβάρα. Μια μεγάλη φιλία συνδέει τους δύο επαναστάτες, φιλία που βασίζεται στην αμοιβαία εκτίμηση και στην αφοσίωση στα ιδανικά της απελευθέρωσης των λαών. Το Δεκέμβριο του 1958 επικεφαλής μιας ομάδας 82 επαναστατών επιστρέφει παράνομα στην Κούβα και αρχίζει αντάρτικο αγώνα κατά της αμερικανόδουλης δικτατορίας. Η ομάδα ενισχύθηκε από χωρικούς και εργάτες και μετατρέπεται σταδιακά σε Επαναστατικό στρατό της Κούβας.
Γύρω από τον επαναστατικό στρατό σχηματίστηκε το εθνικό δημοκρατικό αντιϊμπεριαλιστικό μέτωπο. Στις 2 Ιανουαρίου 1959 ο Φιντέλ Κάστρο καλεί το λαό σε γενική απεργία και διατάσσει τις φάλαγγες του επαναστατικού στρατού να μεταβούν στην πρωτεύουσα της Κούβας.
Στις 8 Ιανουαρίου του 1959 οι απελευθερωτές μπαίνουν στην Αβάνα.
Οι αγώνες του Χοσέ Μαρτί για Εθνική ανεξαρτησία και κοινωνική δικαιοσύνη θα δικαιωθούν με την κουβανική επανάσταση του 1959.
«Εκείνοι που νόμισαν πως η Επανάσταση έπεσε από τον ουρανό, όλοι εκείνοι που ξαφνιάστηκαν από τον θρίαμβό της και θεωρούν πως ό,τι συνέβη είναι έργο σύμπτωσης ή τύχης πρέπει να μάθουν πως η Επανάσταση είναι έργο μακράς και λεπτολογημένης εργασίας εκείνων που από πολύ καιρό είχαν αρχίσει να μάχονται εναντίον της τυραννίας», θα πει ο Φιντέλ. Θα τραβήξουμε μπροστά και θα τελειοποιήσουμε ό,τι πρέπει να τελειοποιήσουμε, με τη μεγαλύτερη δυνατή αφοσίωση και ενωμένη δύναμη, ακριβώς όπως ο Μαρτί, ο Μασέο και ο Γκόμεζ, σε μια ασταμάτητη πορεία. ».
 |
| Το παραπάνω κείμενο είναι μία από τις εισηγήσεις στην εκδήλωση Φιντέλ Κάστρο: Ιδεολογική και πολιτική παρακαταθήκη που έγινε στην Αθήνα στις 7 Μάρτη 2017. |
