Ο λόγος για τον οικονομικό, εμπορικό, και χρηματοπιστωτικό αποκλεισμό που επιβάλλουν ιο ΗΠΑ ενάντια στην σοσιαλιστικό Κούβα επί πάνω από μισόν αιώνα, επιβάλλοντας αμέτρητες κακουχίες στον λαό της. Το άρθρο που ακολουθεί είναι βασισμένο σε συνέντευξη της Χοσεφίνα Βιντάλ –υπεύθυνης του γραφείου ΗΠΑ στο Υπουργείο Εξωτερικών της Κούβας και επικεφαλής της κουβανικής διαπραγματευτικής ομάδας στις συνομιλίες κε την Ουάσιγκτον– με τον Σέρχιο Ιγνάσιο Γκόμες της εφημερίδας Granma, με την ευκαιρία της επετείου του ανοίγματος των διπλωματικών σχέσεων Κούβας-ΗΠΑ.
«Έχουμε δουλέψει πολλά χρόνια για να φτάσουμε σε μια αλλαγή της πολιτικής των ΗΠΑ απέναντι στην Κούβα». Η Βιντάλ δεν αναφέρεται στους τελευταίους 19 μήνες διαπραγματεύσεων, αλλά στην ιστορική αντίσταση του κουβανικού λαού για πάνω από μισόν αιώνα και στη σταθερή θέση που εκφραζόταν με κάθε ευκαιρία από τον Φιντέλ και τον Ραούλ Κάστρο ότι η Κούβα είναι διατεθειμένη να διευθετήσει τις διαφορές της με τις ΗΠΑ στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, «σε ισότιμη βάση και χωρίς να απεμπολήσει ούτε μία από τις αρχές της». Η διαπραγματευτική διαδικασία άνοιξε στις 17 Δεκέμβρη 2014, ύστερα από πάνω από μισόν αιώνα αντίστασης το κουβανικού λαού σε κάθε λογής επιθέσεις. Λίγους μήνες αργότερα, στις 20 Ιούλη 2015, άνοιξαν οι διπλωματικοί δίαυλοι και πρεσβείες στην Ουάσιγκτον και την Αβάνα. Έναν χρόνο αργότερα, ο δημοσιογράφος της Granma, όργανο του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας, θέτει το ερώτημα:
- «Τι έχουμε καταφέρει;»
Στα επιτεύγματα των τελευταίων 19 μηνών, η Βιντάλ συγκαταλέγει την επιστροφή των Πέντε Κουβανών, τη διαγραφή της Κούβας από τη λίστα των κρατών που σύμφωνα με το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ υποθάλπουν την τρομοκρατία, καθώς και τη δημιουργία μιας Διμερούς Επιτροπής Κούβας-ΗΠΑ. «Είναι σημαντικό να υπάρχει ένας τέτοιου τύπου μηχανισμός ώστε να προσεγγίζουμε τα θέματα που εκκρεμούν, τη συνεργασία σε τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος και τον διάλογο σε ζητήματα διμερή και πολυμερή. Έχουν υπογραφεί μέχρι στιγμής 10 σύμφωνα [...] που αφορούν την αντιμετώπιση του εμπορίου ναρκωτικών, τη θαλάσσια διάσωση, διαρροές πετρελαίου στη θάλασσα και τη μετεωρολογία, την καταγραφή σεισμικών δονήσεων και τις προστατευόμενες φυσικές περιοχές».
Είναι ικανοποιητική αυτή η πρόοδος; Σαφώς και όχι, δηλώνει η Βιντάλ.
- «Πόσο έχουν προχωρήσει τα πράγματα στους τομείς του εμπορίου και της οικονομίας;»
Ο βασικός κορμός του εμπορικού αποκλεισμού των ΗΠΑ παραμένει άθικτος, εξηγεί. Οι εισαγωγές από τις ΗΠΑ προς την Κούβα είναι εξαιρετικά περιορισμένες, η εξαγωγή κουβανικών προϊόντων στις ΗΠΑ είναι πρακτικά αδύνατη και δεν δίδονται γενικές άδειες για επενδύσεις στην Κούβα παρά μόνο στον τομέα των τηλεπικοινωνιών. Μέχρι αυτή τη στιγμή δεν έχουν εξομαλυνθεί οι τραπεζικές συναλλαγές. «Μάς μπλοκάρουν τις τραπεζικές συναλλαγές, ακόμα και σε νομίσματα εκτός δολαρίου, μάς αρνούνται υπηρεσίες κάθε τύπου, ακόμα και για τις διπλωματικές μας αποστολές του εξωτερικού». Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να επιβάλλουν βαρύτατα πρόστιμα σε τράπεζες και σε ξένους οργανισμούς που συναλλάσσονται με την Κούβα.
«Πώς είναι δυνατόν να μην μπορεί ακόμα η Κούβα να χρησιμοποιεί το δολάριο στις διεθνείς της συναλλαγές, τόσους μήνες μετά την άρση των σχετικών περιορισμών;»
Η Κούβα ακόμα δεν μπορεί να κάνει ούτε πληρωμές ούτε καταθέσεις σε δολάρια ΗΠΑ. Τα υφιστάμενα μέτρα εξακολουθούν να λειτουργούν αποτρεπτικά. Μέχρι τώρα η κυβέρνηση των ΗΠΑ αρνείται να εκδώσει μια πολιτική δήλωση ή ένα νομικό έγγραφο που να ξεκαθαρίζει προς τις τράπεζες παγκοσμίως ότι οι συναλλαγές με την Κούβα είναι σύννομες και δεν θα υποστούν κυρώσεις.»
Στόχος της Ουάσιγκτον είναι να εντοπίσει και να αναπτύξει δυνάμεις εντός Κούβας μέσω των οποίων να επιβάλει την παλινόρθωση του καπιταλισμού, ανοίγοντας τον λαό της στην εκμετάλλευση.
Έτσι, τα μέτρα που έχουν ήδη εγκριθεί είναι τέτοια που η κυβέρνηση των ΗΠΑ θεωρεί ότι κινούνται σε αυτή την κατεύθυνση: Έχει επαναλειτουργήσει ταχυδρομική υπηρεσία ανάμεσα στις δύο χώρες, έχει αρθεί το πλαφόν στα εμβάσματα από Κουβανούς που ζουν στις ΗΠΑ και έχουν αρθεί ορισμένοι από τους περιορισμούς που αντιμετωπίζουν οι πολίτες των ΗΠΑ που επιθυμούν να επισκεφτούν το νησί.
Τον Ιούνιο, το Υπουργείο Συγκοινωνιών των ΗΠΑ έκανε δεκτές τις αιτήσεις έξι αεροπορικών εταιρειών να εκτελούν απευθείας πτήσεις προς την Κούβα σε ορισμένες πόλεις εκτός Αβάνας. Πρόκειται να εγκριθούν σύντομα και πτήσεις προς την πρωτεύουσα. Κρουαζιερόπλοιο των ΗΠΑ προσάραξε στην Αβάνα στις αρχές Μάη για πρώτη φορά εδώ και 40 χρόνια.
Στο παρελθόν, λειτουργούσαν πτήσεις charter για κουβανικής καταγωγής πολίτες των ΗΠΑ και μόνο. Οι μη κουβανικής καταγωγής πολίτες των ΗΠΑ τώρα δεν χρειάζονται να έχουν ειδική άδεια από το Υπουργείο Εξωτερικών για να ταξιδέψουν στο νησί. (Για την άδεια έπρεπε να αποδείξουν ότι πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις, όπως, π.χ. ότι το ταξίδι έχει δημοσιογραφικό ή εκπαιδευτικό χαρακτήρα, ότι δεν πρόκειται να ξοδέψουν δολάρια κατά τη διαμονή τους, κ.ά.) Τώρα απαιτείται «μόνο» να υπογράψουν υπεύθυνη δήλωση ότι δεν πάνε εκεί για τουρισμό. Αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση διατηρεί ουσιαστικά το δικαίωμα να στοχοποιεί επιλεκτικά πολίτες που επισκέπτονται την Κούβα, όπως έχει πράξει και στο παρελθόν. Οι πρόσφατες επιθέσεις που έχει δεχτεί η οργάνωση αλληλεγγύης «Πάστορες για την Ειρήνη» είναι ενδεικτικές .
Κατά την επίσκεψή του στην Κούβα τον Μάρτη, ο Ομπάμα άσκησε πίεση προκειμένου η Google να παίξει κεντρικό ρόλο στην επέκταση του διαδικτύου στην Κούβα. Αλλά, προς μεγάλη απογοήτευση της Ουάσιγκτον, η κουβανική κυβέρνηση επιμένει στο κυριαρχικό δικαίωμά της να ελέγχει αυτή την ανάπτυξη.
Τον Μάη, Κουβανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι έχουν προχωρήσει διαπραγματεύσεις με την κινεζική εταιρία Huawei για την επέκταση των εργασιών της στο νησί. Μέσα σε έναν μήνα, το Υπουργεί Εμπορίου των ΗΠΑ είχε δρομολογήσει εισαγγελική έρευνα, απαιτώντας από την εταιρεία να παραδώσει πληροφορίες σχετικά με την εξαγωγή τεχνολογίας από τις ΗΠΑ προς την Κούβα, το Ιράν, τη βόρεια Κορέα το Σουδάν και τη Συρία, σύμφωνα με τη New York Times.
- «Εκτός από τον εμπορικό αποκλεισμό, η Κούβα έχει και άλλα ουσιαστικά ζητήματα στην ατζέντα της προχωρώντας προς την εξομάλυνση. Είναι στο τραπέζι;»
- «Η επιστροφή του κουβανικού εδάφους που κατέχουν παράνομα οι ΗΠΑ στο Γουαντάναμο είναι επίσης σημαντική για την Κούβα και, όπως το θέμα του αποκλεισμού, έχει τεθεί από εμάς σε κάθε συνάντηση. Πρόκειται για τη μόνη περίπτωση παγκοσμίως εσαεί παράνομης κατοχής μιας στρατιωτικής βάσης παρά τη θέληση της κυβέρνησης και του λαού της χώρας όπου βρίσκεται. «Άλλα θέματα που έχουμε μόνιμα στην ατζέντα μας» είναι οι πολιτικές των ΗΠΑ που ενθαρρύνουν την άτυπη μετανάστευση, προγράμματα αποσταθεροποίησης καθώς και παράνομα ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά προγράμματα.
- «Όλα αυτό το διάστημα ακούμε ότι οι παραχωρήσεις έχουν έρθει από την πλευρά των ΗΠΑ και ότι η Κούβα δεν έχει ανταποδώσει τίποτα. Χρειάζεται;»
- «Δεν μπορεί να αποκαλεί κανείς ‘παραχωρήσεις’ τις κινήσεις διόρθωσης λανθασμένων πολιτικών από την πλευρά της κυβέρνησης των ΗΠΑ. [...] Οι σχέσεις μεταξύ Κούβας και ΗΠΑ υπήρξαν ασύμμετρες. Ως εκ τούτου, στις ΗΠΑ αναλογεί η κατάργηση μονομερών εχθρικών πολιτικών [...] η Κούβα δεν έχει αντίστοιχες πολιτικές απέναντι στις ΗΠΑ.»
- «Έτσι όπως έχουμε προετοιμαστεί για να αντιμετωπίσουμε μια πολιτική εχθρική και συγκρουσιακή, είμαστε προετοιμασμένοι και για ετούτη τη φάση στις διμερείς σχέσεις. Οι Κούβα έχει πολλά ‘υπέρ’, όπως τα πατριωτικά αισθήματα των Κουβανών, η προσκόλληση στην ανεξαρτησία και την κυριαρχία, η εθνική ενότητα και η ισχυρή εθνική κουλτούρα – συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής κουλτούρας–, η αλληλεγγύη μεταξύ πολλών άλλων αξιών που έχουν καλλιεργηθεί μέσα από σχεδόν 60 χρόνια σοσιαλιστικής επανάστασης με την καθοδήγηση του Κόμματός μας: όλα αυτά μας συνοδεύουν σε αυτή τη νέα φάση.
- «Η επιδίωξη ‘πολιτισμένων σχέσεων’ με τις ΗΠΑ σημαίνει ότι θυσιάζουμε τους αντιιμπεριαλιστικούς στόχους της Επανάστασης;»
- «Σε καμία περίπτωση! [...] Εάν η Κούβα δεν υπήρξε ποτέ ‘αντι-ΗΠΑ’, είναι και θα εξακολουθήσει να είναι πάντοτε αντιιμπεριαλιστική». Η Κούβα δεν πρόκειται να αποκυρήξει «την εξωτερική της πολιτική που είναι δεσμευμένη στις δίκαιες υποθέσεις του κόσμου, στο δικαίωμα των λαών στην αυτοδιάθεση και στη στήριξη στις αδελφές χώρες» όπως η Βενεζουέλα.
- «Κατά την άποψή μου, ακόμα και εάν επιλύονταν μια μέρα όλα τα εκκρεμή ζητήματα –άρονταν το εμπάργκο και επιστρεφόταν το Γουαντάναμο–, για να υπάρξουν κανονικές σχέσεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει ακόμα να παραιτηθούν από την ιστορική αξίωσή τους να αποφασίζουν και να ελέγχουν την τύχη της Κούβας. Αλλιώς, δεν θα μπορέσουν ποτέ να υπάρξουν κανονικές σχέσεις.»
Πηγές:
www.cubadebate.cu,
www.themilitant.com
Eπιμέλεια - μετάφραση: Nατάσα Τερλεξή