Λουκία Κωνσταντίνου
‘Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος πραγματοποιήθηκε η 45η Ευρωπαϊκή Μπριγάδα αλληλεγγύης με την Κούβα, που φέρει το όνομα του εθνικού ήρωα, μαχητή της ανεξαρτησίας από την ισπανική αποικιοκρατία, Χοσέ Μαρτί. Η Ευρωπαϊκή Μπριγάδα Αλληλεγγύης διοργανώνεται κάθε χρόνο από το Κουβανικό Ινστιτούτο Φιλίας των Λαών (ICAP) και φιλοξενείται στη Διεθνή Κατασκήνωση ‘Χούλιο Αντόνιο Μέγια’, στο Καϊμίτο της επαρχίας Αρτεμίσα, 45χιλ. περίπου έξω από την Αβάνα.
Στην φετινή μπριγάδα, που πραγματοποιήθηκε από τις 6 έως 22 Ιουλίου, συμμετείχαν 174 μπριγαδίστες, από 17 χώρες της Ευρώπης. Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Γαλλία, Βέλγιο, Γερμανία, Ρωσία, Σουηδία, Ελβετία, Τουρκία, Αγγλία, Μάλτα, Πολωνία κλπ, είναι μερικές από τις φετινές συμμετοχές. Αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες μπριγάδες των τελευταίων χρόνων, μιας και συνήθως η ευρωπαϊκή μπριγάδα δεν ξεπερνά τα 120 άτομα.
Η ελληνική αντιπροσωπεία είχε την χαρά και την τιμή να συμμετάσχει με 21 άτομα, επίσης μια από τις μεγαλύτερες αποστολές των τελευταίων χρόνων, αφού αποτέλεσε και τη δεύτερη σε αριθμό μελών εθνική αποστολή, με πρώτη την Ισπανία φυσικά (29 μέλη) και τρίτη την Πορτογαλία (17 μέλη). Συμμετείχαμε από Θεσσαλονίκη, Κέρκυρα, Άρτα, Αγρίνιο και Αθήνα με πλειοψηφούσα, την βόρειο Ελλάδα.
Η εμπειρία πλούσια, εποικοδομητική και αξέχαστη, κυρίως για όσους συμμετείχαν για πρώτη φορά, ανεξάρτητα από τις εντυπώσεις ή τις γνώμες που σχημάτισε ο καθένας. Το πρόγραμμα ήταν πολύπλευρο και ποικίλο, πολλές φορές μάλιστα αρκετά γεμάτο, σε μια προσπάθεια των Κουβανών να παρουσιάσουν, να δείξουν και να εξηγήσουν όσο γίνεται περισσότερα πράγματα από την σημερινή κουβανική πραγματικότητα και όσο γίνεται πιο σφαιρικά, πάντα μέσα από το πρίσμα της ιστορίας τους και των αταλάντευτων αγώνων του κουβανικού λαού για να φτάσουν εδώ που είναι σήμερα. Ανεξάρτητοι, κυρίαρχοι, και παρά τον σκληρό και αδυσώπητο συνεχιζόμενο αποκλεισμό (εμπάργκο), υπερασπιζόμενοι πάντα τις αρχές της σοσιαλιστικής τους επανάστασης.
Το καθημερινό πρόγραμμα είχε κάπως έτσι. Ξύπνημα στις 5.45 το πρωί κάθε μέρα με τον ήχο από τον περιβόητο κόκορα (μερικοί μετά τις πρώτες μέρες θα ήθελαν σίγουρα να τον πυροβολήσουν). Πρωινό προσκλητήριο όλων των αντιπροσωπειών και ξεκίνημα για τη δουλειά στα χωράφια. Το μεσημέρι ακολουθούσε διάλεξη-συζήτηση για διάφορα θέματα (οικονομία, σχέσεις Κούβας- ΕΕ, διεθνιστική αλληλεγγύη της Κούβας προς τον υπόλοιπο κόσμο, τα ΜΜΕ στην υπηρεσία της ανατρεπτικής πολιτικής ενάντια στην Κούβα κλπ), ή επισκέψεις-συναντήσεις σε διάφορα κοινωνικο-πολιτιστικά προγράμματα που οργανώνονται σε επίπεδο γειτονιάς και ανταλλαγή με τους πρωτεργάτες και τους συμμετέχοντες στα προγράμματα, ή επισκέψεις σε χώρους ιστορικού ενδιαφέροντος. Και τα βράδια μας ήταν πλούσια σε εκδηλώσεις με τη συμμετοχή τοπικών μουσικών συγκροτημάτων, χορευτικών παραστάσεων κλπ. παρουσιάζοντας την κουβανική μουσική και κουλτούρα, με αυτή την απίστευτη μίξη των αφροκουβανικών παραδόσεων με το λευκό στοιχείο και την πολυπολιτισμικότητα, τα οποία πατώντας πάνω σε ιστορικές ρίζες συνθέτουν σήμερα αυτό που ονομάζουν με περηφάνια οι ίδιοι ‘κουβανία’.
Από τις σημαντικότερες συναντήσεις της μπριγάδας μπορούμε να ξεχωρίσουμε την συνάντηση με τους βουλευτές του τοπικού Συμβουλίου του Δήμου της Αρτεμίσα, που μας έδωσε την ευκαιρία να πάρουμε στοιχεία για το πώς λειτουργεί το πολιτικό σύστημα, πως εκλέγονται οι βουλευτές σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, τις υποχρεώσεις τους κλπ.
Την συζήτηση με εργαζόμενους σε κρατικό αγροτικό συνεταιρισμό, αλλά και σε μη κρατικό αγροτικό συνεταιρισμό. Τις δυσκολίες, τα προβλήματα της παραγωγής, τις διαφορές τους, τον τρόπο που διατίθενται τα προϊόντα και το καθορισμό των τιμών.
Την συνάντηση με Ολυμπιονίκες αθλητές, που μας περιέγραψαν με πολύ γλαφυρό τρόπο την διαφορετική αντίληψη για τον αθλητισμό και τον πρωταθλητισμό και πως εφαρμόζεται σε όλες τις βαθμίδες της κοινωνίας.
Την επίσκεψη στην επαρχία που φέτος έγινε στο Ματάνσας, στον Κόλπο των Χοίρων. Εκεί είχαμε την ευκαιρία, εκτός από το ιστορικό ενδιαφέρον που συγκεντρώνει η συγκεκριμένη περιοχή λόγω της αμερικάνικης εισβολής το 1961, να έχουμε την σημαντικότερη συνάντηση της μπριγάδας, αυτήν με τις Επιτροπές Υπεράσπισης της Επανάστασης (CDR) και με τα μέλη της Ομοσπονδίας Γυναικών Κούβας. Οι CDR αποτελούν την πιο μαζική και μεγαλύτερη οργάνωση της κουβανικής επανάστασης που λειτουργεί σε επίπεδο γειτονιάς, από την νίκη της μέχρι και σήμερα και μας δήλωσαν ξεκάθαρα πως ότι έχουν καταφέρει μέχρι σήμερα είναι έργο του κουβανικού λαού και της επανάστασής του και πως η λύση στα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν βρίσκεται μόνο μέσα στα πλαίσια του σοσιαλιστικού χαρακτήρα της κοινωνίας τους.
Ακόμα η επίσκεψη σε πολυκλινική της επαρχίας και δυνατότητα να μάθουμε όχι μόνο για το σύστημα υγείας και πως λειτουργεί, αλλά είχαμε την ευκαιρία να συναντήσουμε γιατρούς που συμμετείχαν σε διεθνιστικές αποστολές της Κούβας σε διάφορες χώρες.
Η επίσκεψη επίσης στο Πολιτιστικό Πρόγραμμα Κοριμακάο, με διεθνείς και εθνικές διακρίσεις μας έδωσε μια γεύση για την διατήρηση και προώθηση της κουβανικής κουλτούρας και της καλλιτεχνικής έκφρασης κυρίως των νέων.
Τι να πρωτοπεί κανείς και τι να πρωτοπεριγράψει. Η εθελοντική συμβολική δουλειά στα χωράφια που πρόσφερε η μπριγάδα και που αποτιμήθηκε σε αξία περίπου 16.000 πέσος (αν θυμάμαι σωστά), για μας είχε μεγαλύτερη αξία όταν ανακάλυπτες πάνω στην κουβέντα πως ο κουβανός υπεύθυνος που δούλευε μαζί σου ήταν εθελοντής μαχητής της Αγκόλα. Ή πως ο υπεύθυνος για την φυτεία της κατασκήνωσης ήταν πρόεδρος της Επιτροπής Υπεράσπισης της Επανάστασης της γειτονιάς του, κατείχε 6 πτυχία, με 1 ξένη γλώσσα, αλλά δήλωνε γέννημα θρέμμα αγρότης και επαναστάτης μέχρι τέλους. Όταν ανακάλυπτες πως τα νεαρά παιδιά, εργαζόμενοι της κατασκήνωσης (αυτοί που μας καθάριζαν κάθε μέρα ή δούλευαν στον τομέα της συντήρησης της κατασκήνωσης) ήταν μέλη της Κομμουνιστικής Νεολαίας που τιμήθηκαν μάλιστα φέτος με την Σημαία της Τιμής, την ανώτερη διάκριση που μπορεί να λάβει σε πανεθνική κλίμακα οργάνωση βάσης της Νεολαίας. Ο βομβαρδισμός πληροφοριών και γνώσεων είναι μεγάλος και μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα. Και συνήθως ο κάθε μπριγαδίστας τον αποτιμά και τον επεξεργάζεται αφού γυρίσει πίσω. Θα χουμε άλλωστε την ευκαιρία για αρκετά από τα παραπάνω να αναφερθούμε πιο αναλυτικά και σε άλλη αρθρογραφία.
Ένα είναι σίγουρο. Οι μπριγάδες εθελοντικής εργασίας συνεχίζουν να είναι ο πιο σίγουρος δρόμος να γνωρίσεις με ολοκληρωμένο τρόπο στοιχεία της κουβανικής σημερινής πραγματικότητας, ώστε να σου δώσουν το έναυσμα να ψάξεις και να εμβαθύνεις σε αυτή τη διαρκή επαναστατική διαδικασία που λαμβάνει χώρα στο νησί καθημερινά. Οι κουβανοί
δεν έχουν διάθεση να κρύψουν τίποτα από τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν (τονίζοντας πάντα πως δεν είμαστε η τέλεια κοινωνία) και που συνιστούν έναν καθημερινό αγώνα επιβίωσης, συνοδευόμενο συνεχώς από το βάναυσο και σκληρό αποκλεισμό που εφαρμόζεται σε βάρος τους πάνω από 55 χρόνια τώρα. Ένας αποκλεισμός που είναι παρών καθημερινά σε κάθε πτυχή της ζωής τους, αλλά που δεν είναι διατεθειμένοι να κάνουν ούτε ένα βήμα πίσω από τις αρχές τους και τα σοσιαλιστικά τους ιδανικά, προκειμένου να καλυτερέψουν πρόσκαιρα την καθημερινότητά τους.
Αυτό που σου μένει όμως είναι ότι η κουβανική επανάσταση είναι μια ζωντανή καθημερινή διαδικασία. Μια διαδικασία που συμμετέχει πλατιά και ενεργά ο κόσμος. Είναι ένα σύστημα που όπως επεσήμανε εύστοχα ένας έλληνας μπριγαδίστας, παρά τα προβλήματα και τις ελλείψεις, είναι επικεντρωμένο στον άνθρωπο και στις ανάγκες του.
Η φετινή ευρωπαϊκή μπριγάδα είχε και μια άλλη σημειολογία. Ήταν η πρώτη που έγινε μετά την απελευθέρωση των Πέντε Κουβανών από τις φυλακές του Μαϊάμι. Για αυτό και θα κλείσω με τα λόγια της Κένυα Σεράνο Πουίγ, Προέδρου του ICAP, που στο επίσημο κλείσιμο της φετινής μπριγάδας τόνισε: «Ευχαριστούμε θερμά το παγκόσμιο κίνημα αλληλεγγύης που συνέβαλε στο να γιορτάζουμε σήμερα αυτή την τεράστια νίκη του κουβανικού λαού, την απελευθέρωση των Πέντε Ηρώων μας και την επιστροφή τους στο νησί. Και αν σήμερα κυματίζει περήφανα η κουβανική σημαία σε αμερικανικό έδαφος κι αυτό είναι έργο και συμβολή του κινήματος αλληλεγγύης που στάθηκε και στέκεται δίπλα μας όλα αυτά τα χρόνια. Όμως δεν έχουμε τελειώσει ακόμα. Ο αγώνας για την άρση του αποκλεισμού (εμπάργκο) είναι μπροστά μας και θα τον δώσουμε και αυτόν όπως τον δίνουμε τόσα χρόνια τώρα, μαζί μέχρι την τελική κατάργησή του».
Η καλύτερη αλληλεγγύη που μπορούμε να προσφέρουμε στην Κούβα είναι να κάνουμε την επανάσταση στις δικές μας πατρίδες. Η έκφραση λοιπόν της αλληλεγγύης μας με αυτή τη γωνιά του πλανήτη που κρατά το όνειρο ζωντανό, σε πείσμα της παγκόσμιας καπιταλιστικής λαίλαπας αποτελεί κομμάτι ακριβώς αυτού του αγώνα ανατροπής της δικής μας πραγματικότητας. Η συμμετοχή λοιπόν στις μπριγάδες εθελοντικής εργασίας και η προώθησή τους αποτελεί την έμπρακτη έκφραση αλληλεγγύης με το νησί της Επανάστασης, με το νησί της καρδιάς μας.
Φωτογραφίες: Malcolm
Thales Merchrabian
